Management van symptomen bij patiënten thuis verbeteren door implementatie van palliatief redeneren in verpleegkundige wijkteams: een pilotstudie

Inleiding
In de afgelopen decennia is de complexiteit van palliatieve zorg thuis alleen maar toegenomen. Verpleegkundige en verzorgende (V&V) wijkteams hebben de behoefte aan ondersteuning geuit om zorg aan patiënten met een levensbedreigende aandoening thuis adequaat te kunnen blijven uitvoeren. Palliatief redeneren (PR) is ontwikkeld om V&V teams te ondersteunen bij het geven van palliatieve zorg (PZ), echter blijft 1) de geschikte implementatiestrategie, 2) het benodigde aantal patiënten en 3) de haalbaarheid van studieprocedures en metingen reeds onbekend.

Doel
Het doel van deze pilotstudie was om de beste implementatiestrategie voor PR te bepalen en de haalbaarheid van studieprocedures te testen binnen wijkteams die PZ verlenen aan Palliatieve patiënten en hun naasten, om een toekomstige cluster randomized controlled trial mogelijk te maken.

Methode:
Een pilotstudie met multipele onderzoeksmethoden is uitgevoerd, waarbij drie wijkteams geschoold zijn in PR. Voor en na implementatie van PR zijn alle zorgverleners die werkzaam zijn binnen één van de wijkteams of hiermee samenwerken, gevraagd een vragenlijst in te vullen over de reguliere werkwijze ten aanzien van vier kerncompetenties in de pz: 1) symptoommanagement, 2) inter- en monodisciplinaire samenwerking, 3) communicatie met andere zorgverleners en 4) communicatie met patiënten en naasten. Via dossieronderzoek werd de kwaliteit van rapportages beoordeeld en is middels werknotities tijdens trainingen en projectbijeenkomsten de betrokkenheid en naleving van PR binnen de wijkteams geobserveerd.

Resultaten:
Alle wijkteams hebben de scholing succesvol afgerond, waarbij een scholing van vier uur verspreid over twee dagen passend was voor de wijkteams. Na implementatie is 1) markering van de palliatieve fase verbeterd, 2) werden symptomen, behoeften en wensen van patiënten beter gesignaleerd en geprioriteerd, 3) is de samenwerking binnen V&V teams en tussen V&V teams en externe zorgverleners verbeterd. Er is geen verbetering geobserveerd in de verslaglegging. Contactpersonen toonden leiderschap en herwaardering van de eigen professie. Het onder de aandacht houden van PR tezamen en tijd en ruimte vrijmaken voor de implementatie en het oefenen, kwamen als knelpunten naar voren.

Discussie:
De resultaten van de pilot tonen aan dat training in basisprincipes met behulp van casuïstiek en de inzet van contactpersonen effectief voor de implementatie van PR. Door herhaalde momenten te plannen waarbij PR geoefend wordt en de aandacht ervoor actueel blijft, is succesvolle implementatie van PR binnen wijkteams mogelijk, waardoor patiënten thuis een betere symptoomcontrole ervaren.